Krótka historia Szkoły Podstawowej w Homrzyskach

Edukacja w Homrzyskach została zapoczątkowana już w latach 50-tych XIX wieku. W domach prywatnych w porze zimowej uczyła p. Krystyna Horowska, pobierając płacę w naturaliach. Po trzech latach opuściła gminę i przez kolejnych dziewięć lat nie było tu nauczyciela.

Około roku 1870 przybył do wsi były kleryk Franciszek Komodecki. Na własny koszt wybudował szkołę na tzw. Przymiarkach tj. gruntach wspólnych. Kilka lat później doszło do nieszczęścia. Tak opisano to zdarzenie w kronice szkolnej: „Pewnej zimy dzieci przyszły i nie zastały nauczyciela. Jeden ze starszych uczniów udał się do pomieszczenia nauczyciela i tu mimo południowej pory zastał drzwi wyzamykane, a wszystkich pogrążonych w śnie głębokim. Zaczęto pukać, nikt się nie odzywał. Wtedy zawiadomiono gospodarzy, którzy przemocą wdarli się do jego pomieszczenia i zastali nauczyciela, żonę i dwoje dzieci pogrążonych w śnie wiecznym. Jedno tylko „małe” przy piersi matki ocalało, lecz po upływie dwu dni zmarło. Przyczyną śmierci było prawdopodobnie zaczadzenie”. Opuszczona szkoła w następnym roku spłonęła.

Około roku 1885 uczył w domach prywatnych Jan Rodziński z Wojakowy. Następnie z małymi przerwami uczyli: Wincenty Szurzydło ze Starego Sącza, Stanisław Siatkowski z Piwnicznej i Patoczy z Ukowicy. W tym czasie nauka rozpoczynała się w grudniu, a kończyła w połowie kwietnia. Nauczyciel pobierał 12 koron miesięcznie oraz naturalia.

Od roku 1904 uczył prywatnie w porze zimowej gospodarz Grzegorz Klimczak. Za naukę pobierał 56 koron, które płacono „ podług podatku i za numerami domów”. W 1908 roku mieszkańcy wsi rozpoczęli starania o szkołę mając poparcie hrabiego Stadnickiego i ks. Jakuba Żabeckiego – proboszcza parafii w Nawojowej.

1 sierpnia 1908 roku Rada Szkolna Krajowa zezwoliła na utworzenie jednoklasowej szkoły wspólnej dla gminy Homrzyska i Złotne. Gmina wynajęła izbę u gospodarza Wojciecha Ogórka za 50 koron rocznie. Towarzystwo Szkoły Ludowej zaopatrzyło szkołę w ławki, stół i tablicę. Pierwszym nauczycielem był p. Mieczysław Jurecki ( na mocy dekretu c.k. Rady Szkolnej Okręgowej w Nowym Sączu z dn. 30 lipca 1908 roku), następnie Stanisław Olsiewicz( na mocy dekretu c.k. Rady Szkolnej Okręgowej w Nowym Sączu z dn. 14 lipca 1909 roku) i Jan Rabczak ( na mocy dekretu c.k. Rady Szkolnej Krajowej z dn. 28 maja 1910 roku) mianowany stałym nauczycielem z płacą 1000 koron.

Z inicjatywy p. Z. Barbackiego inspektora szkół ludowych w okręgu nowosądeckim, otwarto w tutejszej gminie Homrzyska, kurs dla dorosłych analfabetów, na który zapisało się 34 uczniów. Elementarzy dostarczyło Towarzystwo Szkoły Ludowej w Nowym Sączu. Nauka odbywała się w każdą niedzielę i święta od 14- 16.

W roku szkolnym 1912/ 1913 do szkoły uczęszczało 53 chłopców i 49 dziewcząt. Zarząd szkoły, w którym zasiadali przedstawiciele obu gmin, zwrócił się z prośbą do c.k. Rady Szkolnej Krajowej o przyznanie klasy nadetatowej. Gmina widząc potrzebę budowy szkoły zakupiła parcelę budowlaną od p. Wojciecha Ogórka za 1100 koron i zwróciła się za pośrednictwem c.k. Rady Szkolnej Okręgowej z prośbą o zasiłek na budowę szkoły do c.k. Rady Szkolnej Krajowej. 20 czerwca 1914 roku Rada Szkolna Krajowa zezwoliła na utworzenie klasy nadetatowej. Nauczycielem tej klasy został od 1 września 1914 roku Konstanty Kosiaty.

1 sierpnia 1914 roku wybuchła I wojna światowa, nauczyciele zostają powołani do wojska. Od 12 listopada 1914 roku do 31 sierpnia 1915 roku szkoła była nieczynna. 1 września 1915 roku c.k. Rada Szkolna Okręgowa wyznaczyła dwie nauczycielki: Zofię Krzeczewską i Zofię Urbanówną do pracy w szkole. Funkcję kierownika szkoły objęła p. Z. Urbanówna.

W roku szkolnym 1916/ 1917 uczęszczało 60 chłopców i 53 dziewczynek. Po raz pierwszy wprowadzono naukę dopełniającą. Uczęszczało na nią 5 chłopców i 1 dziewczynka. W latach następnych niepokojącym zjawiskiem była duża różnica między ilością dzieci zapisanych do szkoły, a tymi, które faktycznie uczęszczały na zajęcia.

12 grudnia 1924 roku nastąpiła reorganizacja jednoklasowej Szkoły Powszechnej w Homrzyskach na dwuklasową Publiczną Szkołę Powszechną mieszaną zgodnie z rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego. Tego samego dnia na posiedzeniu Rady Gminnej podjęto uchwałę o budowie szkoły drewnianej. Gminy zobowiązały się dostarczyć odpowiednią ilość drewna z własnych lasów. Hrabia Stadnicki obiecał pomoc z chwilą rozpoczęcia budowy. Zaczęto gromadzić materiały budowlane. Po dwóch latach plany uległy zmianie i podjęto decyzję o budowie szkoły murowanej. Dnia 15 lipca 1927 roku położono kamień węgielny pod budowę szkoły na parceli zakupionej kilka lat wcześniej od Wojciecha Ogórka. W pierwszym roku budowy gminy uzyskały subwencję w wysokości 500 złotych od Tymczasowego Zarządu Powiatu w Nowym Sączu. Do końca 1927 roku doprowadzono budowę pod dach. Budynek składał się z kuchni i dwóch pokoi dla nauczyciela oraz z dwóch sal lekcyjnych i pomieszczenia na kancelarię. Z powodu braku funduszy budowę przerwano. Pracę ponownie podjęto od sierpnia 1928 roku. Wykończono wówczas jedną salę, kuchnię i pokój dla nauczyciela.

Naukę w szkole rozpoczęto 24 września 1928 roku. W następnym roku gminy z funduszy powiatowych uzyskały 500 złotych na dokończenie budowy szkoły. Pieniądze wystarczyły tylko na otynkowanie szkoły z zewnątrz. Na koszt własny gminy dokończyły drugi pokój dla nauczyciela. Nadal brakowało pieniędzy na dokończenie drugiej sali lekcyjnej i kancelarii.

Szkoła czynnie włączała się w życie społeczne i kulturalne wsi. Przygotowywano występy artystyczne na uroczystości narodowe i państwowe. Na zakończenie roku szkolnego odbywały się popisy uczniów, na które zapraszano rodziców oraz rozdawano nagrody dla najlepszych, fundowane przez Radę szkolną miejscową.

Z dniem 1 marca 1941 zostają zatrudnione w szkole p. Franciszka Dębowska jako kierownik szkoły i p. Wiktoria Korcz jako druga nauczycielka. Na budynku szkoły zawieszono tablicę z nazwą szkoły w języku niemieckim nad dotychczasową w języku polskim.

Dzieci uczą się w jednej sali lekcyjnej. Nauka odbywa się na zmiany: klasa IV od 8.00 do 10.00, klasa III od 10.00 do 13.00, klasa I od 13.00 do 15.00, a klasa II od 15.00 do 18.00. Tylko nauka języka polskiego odbywała się na podstawie podręcznika.

W roku szkolnym 1941/1942 nauka szkolna odbywała się w dwóch salach. Druga mieściła się w pomieszczeniu przeznaczonym na kancelarię. W następnym roku przez październik i listopad szkoła była zamknięta z powodu panującej epidemii czerwonki. W dniach 23 i 30 listopada odbyło się w szkole ochronne szczepienie ludności Homrzysk i Złotnego w wieku od 8 do 55 lat.

W roku szkolnym 1944/1945 naukę rozpoczęto 10 września z powodu zatrudnienia nauczycieli przy okopach. Uczniów zapisanych do szkoły było 126. Z powodu działań wojennych nauka została przerwana od 18 stycznia do 1 lutego 1945 roku. Do końca roku szkolnego uczyła p. Wiktoria Korcz pełniąc obowiązki kierownika szkoły.

Od roku szkolnego 1947/1948 w szkole pracuje troje nauczycieli. Kierownikiem szkoły była Antonina Herasim do 1964r. W roku szkolnym 1948/1949 staraniem mieszkańców zaczęto budować budynek gospodarczy. W roku następnym zostały postawione we wszystkich klasach piece kaflowe. Utworzono też bibliotekę liczącą 212 książek. Szkoła powiększyła liczbę pomocy naukowych. W szkole zorganizowano tez kurs dla analfabetów.

W roku szkolnym 1955/1956 przydzielono czwartego nauczyciela. Klasy od I –VII uczą się oddzielnie w trzech salach lekcyjnych, czwartą wynajęto w budynku prywatnym gospodarza Józefa Ogórka.

W roku szkolnym 1956/1957 rozpoczęto budowę ogrodzenia. Pracę zakończono w roku następnym. W roku szkolnym 1957/1958 uczęszczało 77 uczniów. Przebudowano trzy piece kaflowe i zamontowano rynny. W roku szkolnym 1959/1960 nastąpiła likwidacja jednego etatu z powodu małej ilości dzieci. Nauka odbywała się w klasach łączonych. Kierownikiem szkoły była p. Antonina Herasim. Pozostali nauczyciele to: Janina Borek i Krzysztof Szewczyk.

W roku szkolnym 1963/1964 na miejsce Krystyny Borek przychodzi Krystyna Poręba. W następnym roku wzrosła liczba uczniów i szkoła uzyskała czwarty etat nauczycielski. Obowiązki kierownika szkoły pełnił od 1964r.-1970r. Krzysztof Szewczyk. Pozostali nauczyciele to: Helena Stefańska, Władysława Mirek i Maria Sekuła.

W następnym roku szkolnym przeprowadzono w szkole remont kapitalny. Zebrano też materiały na budowę domu mieszkalnego dla kierownika szkoły. W roku szkolnym 1966/1967 z powodu zbyt małej liczby dzieci nie została utworzona VIII klasa. Mieszkanie zajmowane w budynku szkoły przez nauczyciela zostało zamienione na klasy i pracownie zajęć praktyczno – technicznych. Rozpoczęto pierwsze prace przy wykopach pod fundamenty Domu Nauczyciela. W szkole uczą: Maria Sekuła, Danuta Wiktor, Barbara Pierzga. Kierownikiem jest Krzysztof Szewczyk.

Na rok szkolny 1967/1968 przypada remont kapitalny drugiej części budynku szkolnego. Po raz pierwszy wprowadzono klasę VIII. Języka polskiego uczy p. Głąb Elżbieta. W następnym roku uczęszczało na zajęcia 101 dzieci. Uczyło pięciu nauczycieli. Dom Nauczyciela postawiono w stanie surowym.

W roku szkolnym 1969/1970 do szkoły uczęszczało101 uczniów. Odnowiony budynek szkolny został przeznaczony na sale lekcyjne. Kancelaria i biblioteka zostały przeniesione do ukończonego budynku Domu Nauczyciela, który został wybudowany w czynie społecznym przez mieszkańców wsi Homrzyska i Złotne.

Od 1970r.-1973r. kierownikiem szkoły była Danuta Frączek z Frycowej. Podczas wakacji w 1972 roku wyremontowano szkołę. We wsi wprowadzono elektryfikację. Następny rok przynosi zmiany. Dzieci uczą się w rozłączonych klasach w systemie zmianowym.

Od 1973r.-1980r. dyrektorką zostaje p. Otylia Pulit, a od 1980r. – 1998r. dyrektorką zostaje Anna Michałek. W 1998r. w wyniku przeprowadzonego konkursu na dyrektora szkoły zostaje Jadwiga Czoch, która do chwili obecnej sprawuje to stanowisko. W 2003r. w szkole przeprowadzono kapitalny remont w wyniku którego wykonano: centralne ogrzewanie budynku szkoły i domu nauczyciela, ocieplenie budynków, przyłącz wody bieżącej do budynku domu nauczyciela, wymianę stolarki okiennej, budowę ubikacji wewnętrznych w piwnicy domu nauczyciela.

Opracowano na podstawie kroniki szkolnej.